Στο διασημότερο Πάσχα της χώρας, οι εορταστικές εκδηλώσεις ξεκινούν από την Κυριακή των Βαΐων, με τη λιτάνευση του Σκηνώματος του Αγίου Σπυρίδωνα, στην οποία συμμετέχουν όλες οι φιλαρμονικές του νησιού. Τη Μεγάλη Παρασκευή το απόγευμα ξεκινά η περιφορά των επιταφίων στα καντούνια της Παλιάς Πόλης. Τον επιτάφιο της Μητροπόλεως, συνοδεύουν η Παλαιά Φιλαρμονική με το Adagio του Albinoni, η 'Μάντζαρος' με τη Marcia Funebre του Verdi, η 'Καποδίστριας' με την Elegia Funebre και το πένθιμο εμβατήριο του Chopin. Το βράδυ του Μεγάλου Σαββάτου, οι φιλαρμονικές περιφέρονται στην πόλη, παίζοντας εύθυμα εμβατήρια μεταδίδοντας το αναστάσιμο μήνυμα. Πού να φάτε: Για μαγειρίτσα, το βράδυ της Ανάστασης, κλείστε τραπέζι στο ιστορικό Rex πίσω από το Λιστόν. Στο μενού, παραδοσιακά κερκυραϊκά φαγητά (σοφρίτο, παστιτσάδα κ.ά.) αλλά και πιο ιδιαίτερα πιάτα, όπως κοτόπουλο με σάλτσα κουμ κουάτ (Καποδιστρίου 66, τηλ.: 26610 39649, από €22 το άτομο). Στη βεράντα του Pomo d'Oro θα γευτείτε τη δημιουργική κουζίνα του Αριστοτέλη Μέγκουλα, με πιάτα όπως ταλιατέλες ραγκού και μοσχαρίσιο φιλέτο με μαστίχα και πορτοκάλι (Πλ. Σκαραμαγκά, τηλ.: 26610 28680, από €18 το άτομο).

Το Πάσχα επιβάλλεται να αφήσετε για λίγο τα Φηρά και την Οία και να κατευθυνθείτε στον Πύργο. Περνώντας μέσα από χωράφια με άσπρο χώμα και παλιές κάναβες, φτάνουμε στο μεσαιωνικό χωριό, όπου η περιφορά του Επιταφίου περιβάλλεται από αληθινή κατάνυξη. Ο δρόμος, δεξιά κι αριστερά, στολίζεται με ντενεκεδένια λυχναράκια, τα οποία σχηματίζουν ένα ποτάμι από φωτιά που τρεμοπαίζει, οι μυροφόρες ψάλλουν και η μυρωδιά των ανοιξιάτικων λουλουδιών μπερδεύεται γλυκά με το λιβάνι. Το ρεύμα κόβεται για λίγο και το σκηνικό μοιάζει μαγικό. Το βράδυ της Ανάστασης θα κατευθυνθείτε στο μοναστήρι του Προφήτη Ηλία, όπου απαγορεύονται τα βεγγαλικά και το μόνο φως είναι αυτό των κεριών. Βρίσκεστε όμως στο ψηλότερο σημείο του νησιού και από εδώ θα δείτε τα πυροτεχνήματα να βάζουν φωτιά σε ολόκληρη τη Σαντορίνη. Πού να φάτε: Τα πιάτα στο Μεταξύ μας έχουν έντονες επιδράσεις της χανιώτικης κουζίνας χωρίς όμως να λείπουν και οι σαντορινιές κλασικές επιλογές. Μην χάσετε την πικάντικη Κρητική τηγανιά αλλά και την φέτα σε φύλλο κρούστας (Έξω Γωνιά, τηλ.: 22860 31323, www.santorini-metaximas.gr, από €15 το άτομο). Η Σελήνη, το θρυλικό εστιατόριο του Γιώργου Χατζηγιαννάκη μετακόμισε το 2010 από τα Φηρά στον Πύργο με πολυβραβευμένη κουζίνα που συνεχίζει να εκπλήσσει (Πύργος, τηλ. 22860 22249, www.selene.gr, από € 40 το άτομο). 
φωτό © Δήμος Θήρας/Αντώνης Ελευθεράκης

Η πρωτεύουσα των Κυκλάδων, καθόλου δε θυμίζει τυπική κυκλαδίτικη πόλη-λιμάνι. Το ίδιο μοναδικό είναι και το Πάσχα της. Με την άδεια του Πάπα, οι Καθολικοί γιορτάζουν συγχρόνως το Πάσχα τους μαζί με τους Ορθόδοξους, ανεξάρτητα με το πότε πέφτει στη Δύση. Ο επιτάφιος των Καθολικών ξεκινά από τον καθεδρικό ναό του Αγίου Γεωργίου στην Άνω Σύρο ενώ στην Ερμούπολη από το ναό των Ευαγγελιστών. Η καρδιά του Ορθόδοξου Πάσχα χτυπά στον Άγιο Νικόλαο, στο ναό της Μεταμορφώσεως και στην Μητρόπολη της Μεταμορφώσεως. Όλοι οι επιτάφιοι, Ορθόδοξοι και Καθολικοί, αφού περάσουν από κάθε γειτονιά συναντιόνται στην Πλατεία Μιαούλη όπου γίνεται η κατανυκτική δέηση και ψάλλονται τροπάρια της Μεγάλης Παρασκευής από την χορωδία του Αγίου Νικολάου και Ιεροψάλτες. Πού να φάτε: Το Avant Garden βρίσκεται ακριβώς απέναντι από το Θέατρο Απόλλων με κουκλίστικη αυλή και κουζίνα αξιώσεων. Ο σεφ Κωνσταντίνος Μπουραντάς, με εμπειρία από τη Σαντορίνη και τη Μύκονο αλλά και εστιατόρια του εξωτερικού, προσεγγίζει με δημιουργικό τρόπο πιάτα όπως το μοσχαρίσιο φιλέτο με αγκινάρες Ιερουσαλήμ, το ψάρι ημέρας με κινόα και το ριζότο κολοκύθας με αλμυρό παστέλι (Πλατεία Βαρδάκα, Ερμούπολη, τηλ. 2281 079416, avantgarden.gr, από €15 το άτομο). Περί...Τίνος Τραπεζάκια δίπλα στη θάλασσα που γεμίζουν με χταποδοκεφτέδες, αχινοσαλάτα και τεράστιες ποικιλίες με όστρακα. Προσεγμένα σερβίτσια, τεράστιες μερίδες και θεϊκό καζάν ντιπί (Π. Ράλλη, τηλ. 22810 85000, από €12 το άτομο).

Στα “Ιεροσόλυμα του Αιγαίου” το πρωί της Μεγάλης Πέμπτης, πλήθος κόσμου συγκεντρώνεται στην πλατεία του Δημαρχείου για την αναπαράσταση του Μυστικού Δείπνου, μια τελετουργία που καθιερώθηκε στα χρόνια της Τουρκοκρατίας: ο ηγούμενος, όπως ακριβώς ο Χριστός, πλένει τα πόδια δώδεκα μοναχών που κάθονται γύρω από τη μεγάλη εξέδρα, όπως οι μαθητές στο Μυστικό Δείπνο. Έπειτα κατευθύνεται προς τον τόπο της προσευχής, θυμίζοντας στους πιστούς την μετάβαση του Ιησού στον κήπο της Γεσθημανής, όπου παραδόθηκε από τον Ιούδα στους Ρωμαίους στρατιώτες. Μεγάλη Παρασκευή, ο δρόμος που οδηγεί στο καστρομονάστηρο, αλλά και η αυλή του στρώνονται με άνθη πασχαλιάς. Το βράδυ οι επιτάφιοι περνούν μέσα από τα καλντερίμια του νησιού σε μια πένθιμη πομπή που θα καταλήξει στις κεντρικές πλατείες της Χώρας και της Σκάλας. Το βράδυ της Ανάστασης θα κατευθυνθείτε είτε στο μοναστηριακό συγκρότημα του νησιού είτε στο γυναικείο μοναστήρι του Ευαγγελισμού έξω από τη Χώρα, για να ακούσετε τις ψαλμωδίες των μοναχών. Πού να φάτε: Στο βραβευμένο εστιατόριο Apocalypsis του Patmos Aktis Suites & Spa, για ελληνική δημιουργική κουζίνα με ντόπια ψάρια αλλά κι άλλα που καταφτάνουν από τη Λέρο και την Κάλυμνο και διαλεχτά κρέατα από πρότυπες Μακεδονικές φάρμες (Γροίκος, τηλ: 22470 32800, www.patmosaktis.gr, από €30 το άτομο). Τρεχαντήρι Κοσμοσυρροή σε αυτή την ταβέρνα που μπορεί να μη βρίσκεται σε προνομιακή θέση αλλά έχει φήμη που φτάνει εκτός νησιού για τα ολόφρεσκα ψάρια και θαλασσινά που σερβίρει σε προσιτές τιμές. Μην παραλείψετε να δοκιμάσετε φρέσκο καλαμάρι και χταποδάκι (Σκάλα, τηλ. 2247 034080, από €15 το άτομο).

Το βράδυ της Μεγάλης Παρασκευής ακολουθούμε τους ντόπιους στη συνοικία Καμίνι. Εκεί, στην ενορία του Αγίου Ιωάννη ο “Θαλασσινός Επιτάφιος” θα περάσει πρώτα από όλα τα στενά για να καταλήξει στη θάλασσα για να ευλογήσει τα νερά. Όλοι οι πιστοί θα συναντηθούν στο λιμάνι ακολουθώντας τους τέσσερις Επιτάφιους σε μια κοινή λειτουργία μέχρι να επιστρέψει ο κάθε επιτάφιος στην ενορία του. Το σκηνικό αλλάζει το βράδυ της Ανάστασης: όλο το νησί φωτίζεται από τις λαμπάδες του μυστηρίου και τα φωτισμένα πλοία στο λιμάνι περιμένουν το “Χριστός Ανέστη” για να σημάνουν χαρμόσυνα τις σειρήνες τους. Πού να φάτε: Η Ξερή Ελιά είναι γνωστή και ως Ντούσκος και σερβίρει ολόφρεσκα ψάρια, χυλωμένη ψαρόσουπα και υπέροχη αστακομακαρονάδα (τηλ.: 22980 52886, από €15 το άτομο). Το Παραδοσιακό φιλοξενείται σε παλιό υδραίικο κτίριο και η βεράντα του βρίσκεται σε κομβικό σημείο για περαντζάδα. Κορυφαία η μακαρονάδα του ψαρά αλλά και το ζουμερό φιλέτο σαρδέλας με λαδολέμονο και μαϊντανό (τηλ.: 22980 54155, από €15 το άτομο).

Τη νύχτα της Μ. Παρασκευής κανείς δεν κοιμάται. Οι Σκιαθίτες φωταγωγούν τα σπίτια, ανάβουν κεριά στις αυλές και καίνε λιβάνι. Σύμφωνα με το Αγιορείτικο τελετουργικό, η ακολουθία ξεκινά γύρω στις 3 τα ξημερώματα σε αντίθεση με άλλα μέρη. Οι Επιτάφιοι φεύγουν από την εκκλησία των Τριών Ιεραρχών και την Παναγία, το κωδωνοστάσιο της οποίας δεσπόζει στην πόλη. Οι πομπές περνούν μέσα από τα πλακόστρωτα στενά απαγγέλοντας θρηνητικούς ψαλμούς, μέχρι να ενωθούν ξανά στην εκκλησία των Τριών Ιεραρχών γύρω στις 5.30 το πρωί. Το βράδυ της Ανάστασης θα νιώσετε δέος στο Μοναστήρι της Ευαγγελίστριας, όπου το Άγιο Φως καταφτάνει νωρίτερα με ειδική πτήση από τα Ιεροσόλυμα, με έξοδα ντόπιου εφοπλιστή. Πού να φάτε: Στη λευκή πατιναρισμένη πλατφόρμα του Εν Πλω, που θυμίζει έντονα κατάστρωμα κρουαζιερόπλοιου του ’30, θα γευτείτε ραφινάτη κακαβιά, λιγκουίνι με μύδια και γαρίδες σε χυμό οστράκων αλλά και ζουμερό T-Bone (Ανατολική Παραλία, τηλ.: 24270 24433, www.enploskiathos.com, από €15 το άτομο). Marmita Στην υπέροχη αυλή του παλιού αρχοντικού θα γευτείτε ελληνική κουζίνα με δημιουργικές πινελιές σε γενναιόδωρες μερίδες. Μη χάσετε το κουνέλι μαγειρεμένο σε σαμιώτικο κρασί αλλά και ταλιατέλες με φρέσκο τόνο (Ευαγγελιστρίας 30, τηλ.: 24270 21701, από €15 το άτομο).

Το “εμπόλεμο” σκηνικό στήνεται από τα χρόνια της Τουρκοκρατίας ακόμα, ανάμεσα στις ενορίες του Αγίου Μάρκου και της Παναγίας Ερειθιανής στο Βροντάδο. Εννιά η ώρα, βράδυ του Μεγάλου Σαββάτου, πέφτουν τα πρώτα συνθήματα. Λίγο πριν το “Χριστός ανέστη”, μια περίεργη ησυχία απλώνεται παντού. Οι αντίπαλοι ανασυντάσσουν τις δυνάμεις τους. Αμέσως μετά ακούγεται το σφύριγμα της πρώτης ρουκέτας. Οι Αγιομαρκούσοι ρουκετατζήδες στοχεύουν το ρολόι της Παναγιάς της Ερειθιανής ενώ οι Παναγούσοι ρουκατατζήδες βάζουν στόχο τον τρούλο και το Λιονταράκι (πάνω από την κεντρική πύλη) του Αγίου Μάρκου. Η νύχτα γίνεται μέρα. Εκατοντάδες ρουκέτες διασταυρώνονται δημιουργώντας ένα πύρινο ποτάμι που σκεπάζει τον ουρανό, ενώ πολεμικές ιαχές και χαρούμενες φωνές συμπληρώνουν το σκηνικό. Πού να φάτε: Οι ντόπιοι θα σας στείλουν στο Χότζα, που λειτουργεί για πάνω από έναν αιώνα. Χταποδάκι κατσαρόλας, ψητό καλαμάρι, μελιτζάνες ιμαμ, κόκορας κοκκινιστός και μαστέλο στα κάρβουνα είναι μερικά από τα καλύτερα πιάτα του (Κονδύλη 3, Χίος, τηλ.: 22710 42787, από €10 το άτομο). Πιάστε τραπεζάκι έξω από το προαύλιο της εκκλησίας στην κεντρική πλατεία των Μεστών για να γευτείτε τα καλούδια στην ταβέρνα Μεσαίωνας. Χιώτικοι μεζέδες, μαγειρευτά και ορεκτικά όπως κολοκυθοκεφτέδες, ντοματοκεφτέδες, κολλιοί μαγειρευτοί και ντόπια κρεατικά έχουν την τιμητική τους. Συνοδέψτε τα με το ντόπιο κρασί, το γλυκόπιοτο Μεστούτσικο (Μεστά, τηλ.: 22710 76050, από €12 το άτομο).
φωτό © Π.Ε. Χίου

Στη Μάρπησσα, τα σπίτια του 16ου και 17ου αιώνα ανοίγουν τα χρωματιστά τους παραθυρόφυλλα και λάμπουν κάτασπρα στον ανοιξιάτικο ήλιο. Βράδυ Μεγάλης Παρασκευής, όλοι συρρέουν στον περίβολο της εκκλησίας του χωριού για τον συγκινητικό επιτάφιο με τις περίφημες αναπαραστάσεις των παθών του Χριστού. Οι ψαλμωδίες και οι μυρωδιές της φύσης και του λιβανιού σε μεταφέρουν σε άλλον τόπο, σχεδόν σε άλλη εποχή. Οι κάτοικοι ακολουθούν ευλαβικά το ίδιο τελετουργικό από το 1924. Παρακολουθούμε σκηνές από τα πάθη του Χριστού. Νέοι του χωριού, ντυμένοι με ρούχα εκείνης της εποχής αναπαριστούν την Ανάσταση του Λαζάρου, την Είσοδο στα Ιεροσόλυμα, την Μετάνοια της Μαγδαληνής, το Μυστικό Δείπνο, τη Προσευχή στο όρος των Ελαιών, τη δίκη μπροστά στον Πόντιο Πιλάτο, την Ανάβαση στον Γολγοθά, τον απαγχονισμό του Ιούδα, την Σταύρωση, την Αποκαθήλωση και την Ταφή του Χριστού. Πού να φάτε: Mπαρμπαρόσας Πιάστε τραπέζι δίπλα στις βάρκες για να γευτείτε χταποδάκι σχάρας με μάραθο και πορτοκάλι, και την καλύτερη γούνα: πικάντικο λιαστό ψάρι, που συνοδεύει ιδανικά το παγωμένο ουζάκι (Νάουσα, τηλ.: 22840 51391, από €25 το άτομο). Τσιτσάνης Από τις παλαιότερες ταβέρνες του νησιού, στο χωριό Πρόδρομος. Αξίζει να έρθετε τη Μεγάλη Παρασκευή το μεσημέρι για παραδοσιακή νηστίσιμη ρεβιθάδα, που ψήνεται όλη νύχτα στον χωριάτικο φούρνο (Πρόδρομος, τηλ.: 22840 41375, από €12 το άτομο).
φωτό © Δήμος Πάρου